Các nhà đầu tư mới chập chững đặt chân vào thị trường chứng khoán thường hay gặp phải cạm bẫy của việc đầu tư theo số đông. Có cách nào giúp các trader này đưa ra được những quyết định sáng suốt và không bị ảnh hưởng bất chấp sự cuồng loạn của đám đông đầy rẫy trên mạng xã hội hiện nay hay không?
Làm thế nào để kiểm soát được cảm giác sợ hãi cùng tâm lý hoài nghi và dự đoán được xu thế tăng giảm của thị trường? Đây là câu hỏi khiến không ít các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán phải đau đầu.
Bài viết dưới đây sẽ bàn sâu về tâm lý giao dịch thị trường chứng khoán – kiến thức vô giá về bí quyết giúp nhà đầu tư thành công.
Ảnh hưởng của tâm lý giao dịch đến quyết định đầu tư
Vấn đề tâm lý trong đầu tư có thể được xem xét từ hai khía cạnh.
– Một là, tâm lý của nhà đầu tư sẽ có tác động như thế nào tới thị trường chứng khoán.
– Hai là, tâm lý của cá nhân một nhà đầu tư hay kinh doanh sẽ ảnh hưởng thế nào tới khả năng có được lợi nhuận của chính họ.
Các nhà đầu tư cá nhân thường không có chiến lược đầu tư dài hạn và không tuân theo các triết lý đầu tư cụ thể và thường phá vỡ chiến lược mình đặt ra, vì vậy họ dễ bị tổn thương và dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố đặc biệt là các yếu tố tâm lý.
KHÓA HỌC ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN CƠ BẢN FREE
Hiểu rõ được những khó khăn của các nhà đầu tư khi tìm hiểu kiến thức trên thị trường, Tạp chí Trading đã thiết kế khóa học phù hợp nhất để bạn có thể tự xây dựng được lộ trình đầu tư chứng khoán thông minh cho riêng mình.
Tham gia khóa học đầu tư chứng khoán cơ bản các nhà đầu tư sẽ được trao đổi trực tiếp 1:1 với các chuyên gia đầu ngành của chúng tôi. Đồng thời cập nhật tin tức thị trường nhanh nhất.
Câu hỏi đặt ra rằng nhà đầu tư có vượt qua được trở ngại do chính những kỳ vọng, nỗi sợ hãi, sự dè dặt cũng như ngoan cố của bản thân gây ra hay không và sẽ làm được tới đâu. Quan trọng là mục tiêu của mỗi người đặt ra khi tham gia thị trường này là gì và quản trị tâm lý đầu tư như thế nào. Đặc biệt là khi thị trường biến động.
>>> Xem thêm: Cách đầu tư chứng khoán quốc tế, rủi ro và lợi nhuận
Lối suy luận của tâm lý giao dịch trên thị trường chứng khoán
Việc mua vào cổ phiếu sẽ gây ấn tượng cho những người đầu tư trên thị trường theo ba cách:
– Thứ nhất là: Nhận định đó là xu hướng đi lên của thị trường khớp với những gì nó thể hiện bên ngoài. Tức là thị trường đang tăng trưởng và có tiềm năng phát triển trong tương lai.
– Thứ hai là: Nhà đầu tư chuyên nghiệp hơn có thể nhận định rằng: “Nếu họ thực sự muốn có được số cổ phiếu đó thì chắc chắn họ đã không giao dịch thông qua các tay môi giới. Mà ngược lại họ sẽ cố gắng giấu giếm nó bằng cách đặt các lệnh mua rải rác ở nhiều mã cổ phiếu.”
– Thứ ba là: Một chuyên gia khác có thể lại đảo ngược suy luận và cho rằng: “Họ đang mua vào thông qua các tay môi giới để đánh lừa nhà đầu tư nhỏ lẻ và làm cho họ tin rằng ai đó đang sử dụng những tay môi giới đó làm bình phong.”
Những suy luận trên trở nên phức tạp hơn khi một lượng mua hay bán lớn cổ phiếu được thực hiện công khai bởi những người đầu tư chuyên nghiệp có ảnh hưởng trên thị trường. Đó là những người kiếm được những khoản lợi nhuận khổng lồ thông qua hoạt động mua đi bán lại trên thị trường chứng khoán.
>> Có thể bạn quan tâm: 9 Phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả nhất 2022
Cung bậc cảm xúc phổ biến nào trong tâm lý đầu tư
Nhà đầu tư Việt thường bị chi phối bởi 4 cung bậc cảm xúc sau trong quá trình đầu tư trên thị trường chứng khoán:
Tâm lý hưng phấn
Các nhà giao dịch có thể trở nên quá tự tin sau khi thắng một vài giao dịch trên thị trường. Những mã cổ phiếu “xanh mát” làm nhà đầu tư hưng phấn và có cảm giác thành tựu.
Thường hầu hết các nhà giao dịch đều trải qua giai đoạn thua lỗ lớn nhất của họ ngay sau khi họ thắng liên tục trên thị trường. Việc quay trở lại thị trường ngay sau khi thiết lập giao dịch “hoàn hảo” hoặc sau khi đạt được 5 giao dịch thắng liên tiếp là điều cực kỳ hấp dẫn…
Cần phải phân biệt rõ sự tự tin trong giao dịch và sự hưng phấn thái quá sau những lần thắng liên tiếp. Bạn phải luôn nhớ rằng: Không có điều gì là chắc chắn. Cảm xúc thái quá là kẻ thù của Trader.
>>> Xem thêm: Cách đầu tư chứng khoán Mỹ cho nhà đầu tư tại Việt Nam
Tâm lý tham lam
Các nhà giao dịch rất tham lam khi họ không chốt lời bởi vì họ nghĩ rằng một giao dịch sẽ mãi mãi đi theo hướng có lợi cho họ. Một điều khác mà các nhà giao dịch tham lam làm là “Nhồi thêm lệnh”, đơn giản vì thị trường đã di chuyển theo hướng có lợi cho họ.
Bạn có thể thêm vào các giao dịch của mình nếu có lý do hợp lý dựa trên hành động giá và có tính toán rủi ro không vượt quá giới hạn cho phép, nhưng nếu bạn làm như vậy chỉ vì thị trường đã di chuyển theo hướng có lợi hơn một chút, thường là hành động xuất phát từ lòng tham.
Vấn đề cần lưu ý ở đây là bạn cần hết sức cẩn thận với lòng tham, vì nó có thể đánh lén bạn và nhanh chóng phá hủy tài khoản giao dịch của bạn.
Tâm lý sợ hãi
Để chinh phục nỗi sợ hãi về thị trường, trước hết bạn phải đảm bảo rằng bạn không bao giờ mạo hiểm với số tiền nhiều hơn mức bạn hoàn toàn có thể chấp nhận thua trong một giao dịch. Nếu bạn hoàn toàn đồng ý với việc mất số tiền mà bạn có rủi ro, thì không có gì phải lo sợ. Sợ hãi có thể là một cảm xúc rất hạn chế đối với một nhà giao dịch vì nó có thể khiến họ bỏ lỡ các cơ hội giao dịch tốt.
Nỗi sợ hãi cũng có thể nảy sinh trong một nhà giao dịch sau khi họ gặp phải một loạt giao dịch thua lỗ hoặc sau khi chịu một khoản lỗ lớn hơn những gì họ có thể chịu đựng được về mặt cảm xúc.
Tâm lý cay cú
Các nhà giao dịch trải qua cảm giác muốn “trả thù” trên thị trường khi họ chịu một giao dịch thua lỗ mà họ “chắc chắn” sẽ thành công. Điều quan trọng ở đây là không có điều gì “chắc chắn” trong giao dịch… không bao giờ.
Ngoài ra, nếu bạn đã mạo hiểm quá nhiều tiền vào một giao dịch và cuối cùng bạn mất số tiền đó, thì có nhiều khả năng bạn sẽ muốn quay lại thị trường chỉ để kiếm lại số tiền đã mất thật nhanh chóng… .mà thường chỉ dẫn đến một khoản lỗ khác (và đôi khi còn lớn hơn) vì bạn chỉ đang giao dịch theo cảm xúc.
Biểu đồ tâm lý chứng khoán
Khi thị trường tăng điểm, tâm lý của đám đông là cực kì hưng phấn, người người hô hào mua. Khi thị trường lao dốc, sự bi quan và sợ hãi bao trùm, và các nhà đầu tư tháo chạy hàng loạt.
Trạng thái tâm lý trên còn được biết đến như là trạng thái tâm lý của đám đông trên thị trường. Nếu bạn tham gia các group, các diễn đàn chứng khoán trên mạng, bạn sẽ không lạ gì với điều này.
>>> Xem thêm: Tổng quan về thị trường chứng khoán quốc tế 2022
Các quan sát viên của thị trường chứng khoán có lẽ sẽ sớm nhận ra rằng nhìn chung có hai kiểu tâm lý cơ bản sẽ ảnh hưởng tới giá cả thị trường. Ta có thể tạm gọi chúng là “bốc đồng” và “lạnh lùng”.
Biểu đồ tâm lý của nhà đầu tư chứng khoán trải qua 16 cung bậc như đồ thị bảng giá điện tử mã cổ phiếu, lúc lên lúc xuống và nếu nhà đầu tư không vững sẽ bị sa đà vào việc quyết định không theo chiến lược. Tiếp đó, kết quả sẽ như hiệu ứng domino và dẫn đến thất bại trong đầu tư.
Cảnh báo những nhà giao dịch chứng khoán rằng không nên ngoan cố là điều hiển nhiên đúng. Bởi không phải ai cũng đủ tỉnh táo tới mức có thể luôn tự động ngăn cản được mình không trở nên như vậy.
Vấn đề là ở chỗ làm sao phân biệt một cách rạch ròi giữa một bên là kiên định và nhất quán theo đuổi một kế hoạch nào đó cho đến khi hoàn cảnh trở nên thuận lợi hơn; và một bên là ngoan cố bám lấy quan điểm của mình trong khi nhiều sự kiện sau đó đã chứng minh điều ngược lại.
>>> Xem thêm: Định giá cổ phiếu là gì? các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu
Lời khuyên dành cho trader
Hầu hết các gợi ý hữu dụng có thể được nêu ra ở đây đều sẽ ở dạng phủ định. Việc chỉ ra sai lầm sẽ có ích hơn nhiều so với việc đưa ra những hành động đúng đắn để rập khuôn theo.
Dưới đây là các lời khuyên về tâm lý giao dịch chứng khoán cho các nhà đầu tư tham khảo:
– Mục đích chính của bạn là phải luôn giữ cho đầu óc minh mẫn và tỉnh táo. Do đó, đừng hành động vội vã dựa trên những thông tin cảm tính bề ngoài, đừng mua hay bán với khối lượng quá lớn đến nỗi phải lo lắng vì nó và đừng để bị ảnh hưởng bởi trạng thái của chính mình trên thị trường.
– Hãy hành động dựa trên đánh giá của bản thân hoặc dựa hoàn toàn vào đánh giá của người khác.
– Khi còn nghi ngờ, hãy rời xa thị trường. Trì hoãn sẽ đỡ tốn kém hơn là thua lỗ.
– Hãy cố gắng nắm bắt xu hướng cảm xúc. Dù nó có thể tạm thời đi ngược lại những gì các yếu tố cơ bản đang chỉ ra nhưng đi ngược lại nó không phải là một phương cách hiệu quả.
– Sai lầm lớn nhất của chín mươi chín trong số một trăm nhà kinh doanh đó là tin tưởng rằng thị trường sẽ còn đi lên khi nó đã ở đỉnh và còn đi xuống khi đã ở đáy. Đừng theo đuổi những gì bạn cho là không còn hợp lý. Cho dù lợi nhuận mà bạn mất đi nếu không làm như thế có lớn đến đâu.
Những gì vừa được nhắc đến trong bài viết đều còn khá mới mẻ với nhà đầu tư chập chững vào thị trường. Khi được nghiên cứu một cách kỹ càng hơn chúng ta sẽ có thể nói về nó một cách chắc chắn hơn. Còn lúc này, Review sàn tốt hy vọng rằng những nhận xét và đề xuất của mình có thể giúp ích phần nào cho bạn đọc trong việc tránh những rủi ro không đáng có và áp dụng các nguyên tắc phân tích rõ ràng trong đầu tư và bài học về quản lý tâm lý giao dịch trên thị trường chứng khoán.