Tài sản tài chính là một tài sản có tính thanh khoản cao nhận giá trị từ quyền sở hữu hoặc quyền hợp đồng. Tiền mặt, cổ phiếu, trái phiếu, các quỹ tương hỗ và tiền gửi ngân hàng là những ví dụ về tài sản tài chính. Không giống như đất đai, tài sản, hàng hóa hoặc các tài sản vật chất hữu hình khác, tài sản tài chính không nhất thiết phải có giá trị vật chất nội tại hoặc thậm chí là một dạng vật chất. Thay vào đó, giá trị của một tài sản tài chính phản ánh các yếu tố cung và cầu trên thị trường mà chúng giao dịch, cũng như mức độ rủi ro đi kèm với chúng.
Tài sản tài chính là gì?
Hầu hết các tài sản được xếp vào 3 loại: tài sản thực, tài sản tài chính hoặc tài sản vô hình. Tài sản thực là tài sản vật chất nhận giá trị từ các chất cấu thành hoặc đặc tính của tài sản, chẳng hạn như kim loại quý, đất đai, bất động sản và các hàng hóa như đậu nành, lúa mì, dầu và sắt.
Tài sản vô hình là tài sản có giá trị không mang bản chất vật chất. Các ví dụ về tài sản vô hình có thể kể đến như bằng sáng chế, nhãn hiệu và sở hữu trí tuệ.
Tài sản tài chính nằm giữa hai tài sản kia. Các tài sản tài chính có vẻ như vô hình — phi vật chất — và chỉ có giá trị như được ghi trên một tờ giấy (như tờ đô la) hoặc danh sách trên màn hình máy tính.
Tuy nhiên, những gì mà tờ giấy hoặc danh sách đó đại diện là yêu cầu về quyền sở hữu của một thực thể – chẳng hạn như một công ty đại chúng, hoặc các quyền theo hợp đồng đối với các khoản thanh toán – chẳng hạn như thu nhập từ lãi suất trái phiếu. Các tài sản tài chính có được giá trị của chúng từ một yêu cầu hợp đồng đối với một tài sản cơ sở.Tài sản cơ sở này có thể là tài sản thực hoặc vô hình.
Ví dụ:
Hàng hóa là tài sản thực được dùng làm cơ sở cho các tài sản tài chính như hợp đồng tương lai hàng hóa hoặc một số quỹ hoán đổi danh mục (ETF). Tương tự như vậy, bất động sản là tài sản thực gắn liền với cổ phần của các quỹ tín thác đầu tư bất động sản (REITs). REIT là tài sản tài chính và là các thực thể sở hữu một danh mục tài sản thực.
Sở Thuế vụ (IRS) yêu cầu các doanh nghiệp phải báo cáo tài sản tài chính chung với tài sản thực dưới khoản mục tài sản hữu hình cho mục đích thuế. Nhóm tài sản vô hình được tách biệt với tài sản hữu hình.
Tài sản tài chính là gì?
Theo định nghĩa thường được trích dẫn trong Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS), tài sản tài chính bao gồm:
- Tiền mặt
- Các công cụ vốn chủ sở hữu của một tổ chức pháp nhân — ví dụ như chứng chỉ cổ phiếu
- Một quyền hợp đồng để nhận một tài sản tài chính từ một tổ chức khác — được gọi là một khoản phải thu
- Quyền hợp đồng để trao đổi tài sản tài chính hoặc nợ phải trả với một tổ chức khác dưới một số điều kiện cho phép
- Một hợp đồng sẽ được thanh toán bằng các công cụ vốn cổ phần của một tổ chức
Ngoài cổ phiếu và các khoản phải thu, các tài sản tài chính còn bao gồm các công cụ tài chính phái sinh, trái phiếu, thị trường tiền tệ (ngoại hối, forex) hoặc các khoản nắm giữ khác và cổ phần vốn chủ sở hữu. Nhiều tài sản tài chính trong số này không có giá trị tiền tệ ấn định cho đến khi được chuyển đổi thành tiền mặt, đặc biệt là trong trường hợp của những tài sản với giá trị và giá cả biến động không ngừng như cổ phiếu.
Ngoài tiền mặt, các loại tài sản tài chính phổ biến mà các nhà đầu tư thường thấy là:
- Cổ phiếu là tài sản tài chính không xác định ngày kết thúc hoặc ngày hết hạn. Một nhà đầu tư mua cổ phiếu trở thành chủ sở hữu một phần của một công ty, chia sẻ lợi nhuận và thua lỗ của công ty đó. Cổ phiếu có thể được giữ vô thời hạn hoặc bán lại cho các nhà đầu tư khác.
- Trái phiếu là một cách mà các công ty hoặc chính phủ huy động vốn cho các dự án ngắn hạn. Trái chủ là người cho vay. Trái phiếu phải nêu rõ số tiền nợ, lãi suất phải trả và ngày đáo hạn.
- Chứng chỉ tiền gửi (CD) cho phép nhà đầu tư gửi một khoản tiền vào ngân hàng trong một thời hạn xác định với lãi suất được đảm bảo. Một CD trả lãi hàng tháng và thường có thể được giữ từ 3 tháng đến 5 năm tùy thuộc vào hợp đồng.
Ưu và nhược điểm của các tài sản tài chính có thanh khoản cao
Hình thức thuần túy nhất của các tài sản tài chính là tiền và các khoản tương đương tiền — tài khoản séc, tài khoản tiết kiệm và tài khoản thị trường tiền tệ. Các tài sản thanh khoản cao có thể được chuyển dễ dàng thành tiền mặt để thanh toán các hóa đơn và trang trải các tình huống tài chính khẩn cấp hoặc các nhu cầu cấp bách.
Các loại tài sản tài chính khác có thể không có thanh khoản cao như vậy. Thanh khoản là khả năng chuyển đổi tài sản tài chính thành tiền mặt một cách nhanh chóng. Đối với cổ phiếu, đó là khả năng mua hoặc bán các khoản nắm giữ của một nhà đầu tư trên một thị trường đã sẵn sàng. Thị trường thanh khoản cao là những thị trường có nhiều người mua và nhiều người bán, cũng như không có độ trễ khi khớp lệnh giao dịch.
Trong trường hợp của các chứng khoán như cổ phiếu và trái phiếu, nhà đầu tư phải bán và chờ đến ngày thanh toán để nhận tiền của họ — thường là hai ngày làm việc. Các tài sản tài chính khác sẽ có thời gian thanh toán khác nhau.
Mức độ bảo vệ tiền
Giữ tiền trong các tài sản tài chính thanh khoản cao có thể giúp bảo toàn vốn tốt hơn. Tiền trong séc ngân hàng, tài khoản tiết kiệm và tài khoản CD tại Mỹ được bảo hiểm chống mất mát lên đến 250.000 USD bởi Tổng công ty Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC) cho các tài khoản tín dụng công đoàn. Nếu vì một lý do nào đó mà ngân hàng phá sản, tài khoản của bạn có số tiền bảo hiểm tính theo đô la lên đến 250.000 USD.
Tuy nhiên, vì FDIC bao gồm nhiều tổ chức tài chính riêng lẻ, một nhà đầu tư có CD môi giới tổng cộng 250.000 USD trong một ngân hàng sẽ đối mặt với thua lỗ nếu ngân hàng bị vỡ nợ.
Các tài sản thanh khoản cao như séc và tài khoản tiết kiệm có tỷ suất hoàn vốn đầu tư (ROI) thấp. ROI là tỷ số giữa lợi nhuận bạn nhận được từ một tài sản chia cho chi phí sở hữu tài sản đó.
ROI là nhỏ nhất trong tài khoản séc và tiết kiệm. Các tài sản này có thể cung cấp thu nhập lãi khiêm tốn và, không giống như cổ phiếu, không tạo ra tăng trưởng giá vốn.
Ngoài ra, CD và các tài khoản thị trường tiền tệ hạn chế không cho rút tiền trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Khi lãi suất giảm, các CD có thể thu hồi thường được thu hồi, và các nhà đầu tư sẽ chuyển tiền của họ sang các khoản đầu tư có khả năng mang lại thu nhập thấp hơn.
Ưu điểm
- Các tài sản tài chính thanh khoản cao có thể chuyển đổi thành tiền mặt dễ dàng.
- Một số tài sản tài chính có khả năng tăng giá trị.
- FDIC và NCUA cung cấp bảo hiểm tài khoản lên đến 250.000 USD tại Mỹ.
Nhược điểm
- Các tài sản tài chính có thanh khoản cao ít tăng giá
- Các tài sản tài chính kém thanh khoản có thể khó chuyển đổi thành tiền mặt.
- Giá trị của một tài sản tài chính mạnh nhất chỉ bằng giá trị của thực thể cơ sở.
Ưu và nhược điểm của các tài sản kém thanh khoản
Trái ngược với tài sản có thanh khoản cao là tài sản kém thanh khoản. Bất động sản và đồ cổ cao cấp là những ví dụ về tài sản tài chính kém thanh khoản. Những mặt hàng này có giá trị nhưng không thể chuyển đổi thành tiền mặt một cách nhanh chóng.
Một ví dụ khác về tài sản tài chính kém thanh khoản là các cổ phiếu không có khối lượng giao dịch cao trên thị trường. Thường thì đây là những cổ phiếu penny hoặc những khoản đầu cơ có lợi suất cao mà có thể không có người sẵn sàng mua khi bạn sẵn sàng bán.
Có quá nhiều tiền bị khóa trong các tài sản kém thanh khoản có nhược điểm – ngay cả trong những tình huống bình thường. Làm như vậy có thể dẫn đến việc một cá nhân phải sử dụng thẻ tín dụng lãi suất cao để trang trải các hóa đơn, làm tăng nợ và ảnh hưởng tiêu cực đến quỹ hưu trí và các mục tiêu đầu tư khác.
Ví dụ của tài sản tài chính trong thế giới thực
Các doanh nghiệp, cũng như các cá nhân, đều nắm giữ các tài sản tài chính. Trong trường hợp của một công ty đầu tư hoặc quản lý tài sản, tài sản tài chính bao gồm tiền trong danh mục đầu tư mà công ty quản lý cho khách hàng, được gọi là tài sản được quản lý (AUM).
Ví dụ: BlackRock Inc. là công ty quản lý đầu tư lớn nhất Hoa Kỳ và trên thế giới với AUM 6,84 nghìn tỷ USD (tính đến ngày 30 tháng 6 năm 2019).
Trong trường hợp của các ngân hàng, tài sản tài chính bao gồm giá trị của các khoản dư nợ mà ngân hàng đã cho khách hàng vay. Capital One, ngân hàng lớn thứ 10 ở Hoa Kỳ, đã báo cáo tổng tài sản 373.191 triệu USD trong báo cáo tài chính Q1/2019; trong đó, 240.273 triệu USD là từ các khoản cho vay có bảo đảm bằng bất động sản, thương mại và các khoản vay công nghiệp.