Hiện nay, hợp đồng hoán đổi (Swap Contract) được sử dụng rộng rãi trong các hoạt động kinh doanh, giao dịch tài chính nhằm mục đích phòng trừ các rủi ro xảy ra. Vậy hợp đồng hoán đổi là gì? Có những loại hợp đồng hoán đổi nào? Đặc điểm và mục đích của hợp đồng hoán đổi. Bài viết dưới đây chúng tôi sẽ giải đáp chi tiết điều này.
Hợp đồng hoán đổi là gì?
Hợp đồng hoán đổi (Swap Contract) là loại hợp đồng được ký kết dựa trên những thỏa thuận rõ ràng giữa 2 bên đối tác về việc đồng ý chi trả các khoản thanh toán định kỳ cho nhau hay đồng ý trao đổi các luồng tiền trong một khoản thời gian được xác định trước và theo một phương thức đã định sẵn giữa 2 bên.
Trong đó, ngày định giá được xác định là ngày hợp đồng hoán đổi có hiệu lực (ngày hợp đồng bắt đầu). Ngày đáo hạn được xác định là ngày hợp đồng hoán đổi hết hiệu lực (ngày hợp đồng kết thúc).
Trong lĩnh vực tài chính, hợp đồng hoán đổi là một công cụ tài chính phái sinh. Trong đó, 2 bên sẽ thực hiện trao đổi dòng tiền này để lấy một dòng tiền khác của bên kia. Các dòng tiền này được gọi là các nhành của hoán đổi và được tính bằng cách dựa trên giá trị nguyên tắc dah nghĩa. Các bên tham gia hợp đồng thống nhất với nhau về mặt ý chí, tự nguyện, bình đẳng khi ký kết hợp đồng.
Khác với hợp đồng tương lai hay hợp đồng chứng khoán thì hợp đồng hoán đổi không được sử dụng để mua bán trực tiếp mà là hợp đồng cá biệt được thực hiện bởi 2 bên. Để hủy hợp đồng hoán đổi phải có sự thỏa thuận song phương giữa 2 bên ký kết hợp đồng.
Các loại hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi có 5 loại hợp đồng chính: hoán đổi lãi suất, hoán đổi tiền tệ, hoán đổi tín dụng, hoán đổi hàng hóa, hoán đổi chứng khoán vốn.
Hợp đồng hoán đổi lãi suất (Interest rate swap contract)
Hợp đồng hoán đổi lãi suất là hợp đồng mà trong đó một bên sẽ lấy dòng tiền mặt từ bên khác bằng cách trao đổi dòng lãi suất. Đây là một dạng hợp đồng àng hóa phái sinh đang được nhiều nhà đầu tư, doanh nghiệp lớn, nhỏ thực hiện.
Các điều khoản có trong hợp đồng hoán đổi lãi xuất bao gồm:
– Ngày bắt đầu hợp đồng
– Thời hạn của hợp đồng
– Mức lãi xuất làm cơ sở thanh toán (Lãi xuất cố định – The swap rate hoặc lãi suất thả nổi – gắn với lãi suất tham chiếu LIBOR)
– Tần suất thanh toán luồng tiền
– Giá trị danh nghĩa của hợp đồng và đồng tiền định danh
Cùng với sự phát triển của thị trường chứng khoán phái sinh nói chung và hợp đồng hoán đổi nói riêng, các sản phẩm hoán đổi ngày càng trở nên đa dạng, đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau.
Hợp đồng hoán đổi tiền tệ (Currency swap contract)
Hợp đồng hoán đổi tiền tệ là hợp đồng về trao đổi ngoại tệ giữa 2 bên. Theo đó 2 bên sẽ thực hiện trao đổi khoản tiền gốc và tiền lãi cố định của khoản vay để lấy một khoản tiền gốc và lãi cố định tương đương một khoản vay của một loại đồng tiền khác.
Mục đích của hợp đồng hoán đổi tiền tệ là 2 bên trao đổi tiền gốc và lãi cố định của một khoản vay để lấy tiền gốc và lãi cố định tương đương của một khoản vay của dòng tiền khác. Tại Việt Nam, hợp đồng hoán đổi tiền tệ thường kết hợp với hoán đổi lãi suất.
Hợp đồng hoán đổi tín dụng (Credit swap contract)
Hợp đồng hoán đổi tín dụng là một loại hợp đồng phái sinh tín dụng. Theo đó, bên mua sẽ thanh toán 1 định kỳ khoản tiền cho bên bán. Trong tường hợp công cụ tài chính cơ sở bị mất khả năng thanh toán thì bên mua sẽ nhận được khoản bồi thường.
Hợp đồng hoán đổi hàng hóa (Commodity swap contract)
Hợp đồng hoán đổi hàng hoá là một thỏa thuận dựa trên hợp đồng mà trong đó giá thả nổi của hàng hóa (giá giao ngay) được trao đổi lấy giá cố định trong 1 khoảng thời gian xác định.
Đối với người sử dụng muốn đảm bảo giá ở mức tối đa và đồng ý trả cho tổ hức tài chính một mức giá cố định. Còn đối với người mua sẽ nhận được những khoản thanh toán dựa trên giá cả thị trường cho những sản phẩm hàng hóa liên quan.
Người sản xuất muốn có thu nhập cố định và đồng ý trả giá thị trường cho tổ chức tài chính, đổi lại việc nhận những khoản thanh toán cố định cho hàng hóa.
Hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn (Equity swap contract)
Hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn là hợp đồng mà tổ hợp cá dòng tiền được thỏa thuận giữa 2 bên vào 1 ngày xác định tron tương lai.
Hai dòng tiền trong hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn là những vế của hợp đồng hoán đổi. Trong đó, 1 vế gắn với lãi suất thả nổi (Libor – Vế nổi), vế còn lại dựa trên kết quả của 1 cổ phiếu hoặc 1 chỉ số thị trường (vế cổ phiếu).
Đặc điểm của hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi là một loại hợp đồng giao dịch. Vì thế, nó mang những đặc điểm cơ bản của hợp đồng thông thường:
– Các bên tham gia ký kết hợp đồng đều đồng ý, thống nhất với nhau về ý chí, tự nguyện và bình đẳng.
– Xác lập và chấm dứt các quyền, nghĩa cụ của các bên nếu phát sinh những hậu quả pháp lý.
– Có đầy đủ nội dung của các bên tham gia ký kết về quyền và nghĩa vụ.
Một số đặc điểm đặc thù của hợp đồng hoán đổi:
– Một bên đồng ý hoán đổi nguồn lợi ích từ thị trường tài chính này để đổi lấy 1 nguồn lợi ích khác từ 1 nguồn tài chính khác.
– Các hoán đổi có giá trị bằng không (0). Ngoài trường hợp các bên vi phạm hợp đồng thì các bên không có thoả thuận về nghĩa vụ thanh toán 1 khoản tiền mặt cho nhau mặc dù cả 2 bên đều đạt được lợi ích nhất định.
– Được các bên thực hiện theo nguyên tắc bù trừ: 2 bên tham gia hợp đồng sẽ cách cắt giảm khối lượng đồng tiền tiền thanh toán để hạn chế những rủi ro tín dụng một cách tối đa.
– Những bên tham gia hợp đồng chỉ được giao dịch trên thị trường tập trung (OTC) và các bên tham gia ký kết đều hiểu rõ về nhau.
– Giúp các bên tham gia tránh được rủi ro về tài chính liên quan đến biến động tỷ giá và chênh lệch giá mua – giá, giúp các bên có được ngoại tệ và tỷ giá mà mình mong muốn mà không cần giao dịch mua bán qua ngân hàng.
Mục đích và cơ chế của hợp đồng hoán đổi
Mục đích của hợp đồng hoán đổi là phòng ngừa những rủi ro về tài chính, đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan đến các yếu tố về tỷ giá, giá cổ phiếu hay như là lãi suất,… mà 2 bên tham gia ký kết để hưởng những ưu đãi nhất định.
Hợp đồng hoán đổi được thực hiện dựa trên cơ chế của các thị trường tập trung và có sự tham gia của 1 tổ chức tài chính trung gian. Các tổ chức này đóng vai trò ở giữa và kết nối 2 bên cùng hợp tác và hưởng lợi từ chênh lệch giữa giá chào mua và giá chào bán mà họ đưa ra với mục đích xác định về luồng tiền của hợp đồng.
Trên đây là những nội dung quy định chi tiết về hợp đồng hoán đổi. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp ích cho mọi người trong việc thực hiện hợp đồng hóa đổi (Swap Contract).