Nếu các thị trường mới nổi và các quốc gia thu nhập thấp đồng thời phải đối mặt với sự gia tăng lãi suất và sự hạn chế từ các nhà cho vay trong việc giải quyết nợ, có thể gây ra một cuộc khủng hoảng quốc tế. Để ngăn chặn tình huống này, việc đạt được một thỏa thuận quốc tế về cách hỗ trợ các quốc gia đang đối diện với nợ nần là cần thiết.
Cùng Reviewsantot cập nhật tình hình thị trường đầu tư tại bài viết dưới đây.
Báo cáo Triển vọng kinh tế Thế giới
Theo Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), một tỷ lệ đáng lo ngại là 56% các quốc gia thu nhập thấp và 25% các thị trường mới nổi đang “đối diện với nợ nần ở mức cao hoặc rất cao”. Trong khi một số quốc gia đã tiến hành các biện pháp cải cách để đáp ứng các yêu cầu của IMF và có triển vọng tăng trưởng kinh tế tích cực, còn nhiều quốc gia vẫn chưa đạt được điều này. Nguy cơ khủng hoảng nợ công đang ngày càng gần kề.
Dấu hiệu tiên báo của nguy cơ khủng hoảng
Trước tình hình khủng hoảng nợ bùng phát, có một giai đoạn thường thấy là các ngân hàng gia hạn hoặc cấp mới các khoản vay với lãi suất ngày càng tăng. Việc xác định khi nào nợ trở nên không ổn định không đơn giản. Các chuyên gia thường sử dụng tỷ lệ nợ so với GDP, nhưng lãi suất cũng đóng vai trò quan trọng. Các quốc gia thu nhập thấp với lãi suất ưu đãi có thể có tỷ lệ nợ thấp hơn so với các thị trường mới nổi, nơi lãi suất cao hơn. Cấu trúc đáo hạn nợ cũng đóng vai trò quan trọng: nếu phần lớn nợ sắp đáo hạn, áp lực gia hạn sẽ rất lớn.
Việc vay nợ của các quốc gia nghèo là hợp lý, nếu khoản vay được sử dụng cho các hoạt động mang lại lợi nhuận cao cho người vay – những người đã sử dụng nguồn lực của họ để tài trợ cho các hoạt động có giá trị. Vấn đề là, chính phủ ở nhiều quốc gia vay nợ chủ yếu để tài trợ cho các chi tiêu mang lại lợi nhuận thấp hoặc âm như sân vận động thể thao hoặc các dự án để tạo ấn tượng trong các cuộc bầu cử.
Loại chi tiêu như vậy, cùng với tình trạng nợ công lớn và thâm hụt ngân sách, có thể khiến các ngân hàng trở nên e dè trong việc cấp mới các khoản vay, đặc biệt là trong thời gian lãi suất tăng. Khi các ngân hàng bắt đầu từ chối gia hạn nợ hoặc cung cấp lãi suất mới quá cao, khủng hoảng nợ có thể nổ ra.
Giải pháp chính là cứu trợ đi kèm với cải cách kinh tế
Phương án giải quyết
Đối với nhiều người, phương án giải quyết vấn đề nợ nần của các quốc gia đang phát triển có vẻ rõ ràng: giảm nợ cho các quốc gia nghèo để họ có thêm nguồn tài chính để đầu tư vào các dịch vụ cơ bản như y tế và giáo dục. Tuy nhiên, kinh nghiệm cho thấy rằng, việc phân phối lại như vậy không phải lúc nào cũng đảm bảo thành công.
Khi nợ của các quốc gia nghèo nhất thế giới được giảm theo Sáng kiến Cứu trợ các quốc gia nghèo của IMF và Ngân hàng Thế giới, được khởi xướng từ năm 1996, các biện pháp cải cách kinh tế cần thiết không được thực hiện. Hầu hết các quốc gia này đã rơi vào tình trạng nợ nần tích tụ một lần nữa.
Tình hình về cải cách kinh tế
Giảm nợ chắc chắn là một phần quan trọng. Tuy nhiên, việc cung cấp vay, ngay cả khi có các điều kiện ưu đãi, cho các chính phủ không có khả năng hoặc không muốn thực hiện các chính sách kinh tế cân nhắc, thực tế và thuận lợi cho doanh nghiệp chỉ đơn giản là đặt thêm gánh nặng nợ nần vào tương lai của họ. Đó là lý do tại sao việc giảm nợ cần phải đi đôi với các biện pháp cải cách kinh tế.
Từ Paris Club tới Trung Quốc: Thách thức phức tạp của nợ
Không phải là một khái niệm mới. Từ giữa thế kỷ XX, khi Paris Club được thành lập để giải quyết khó khăn về nợ của các quốc gia, họ đã nhờ IMF để đánh giá tình hình kinh tế của nợ và xác định các điều chỉnh chính sách cần thiết để cải thiện hiệu quả kinh tế. Họ nhận ra rằng, nếu không có sự cải cách, nợ sẽ tiếp tục tích tụ cho đến khi một khủng hoảng mới nổ ra.
Tuy nhiên, một số chính phủ đã vay nợ đến mức không thực hiện các điều chỉnh chính sách hợp lý, và chỉ sau khi gặp phải sự “cắt giảm” từ các trái chủ, họ mới phải làm như vậy. Trong những trường hợp như vậy, Paris Club có thể chấp nhận hoãn trả nợ, giảm giá trị hiện tại của nợ xuống mức bền vững. Sau khi đạt được thỏa thuận, một khoản vay từ IMF sẽ cho phép quốc gia đó tiếp tục nhập khẩu trong khi các biện pháp cải cách kinh tế có thể triển khai, dẫn đến tăng trưởng kinh tế cao hơn.
Tình hình thị trường trong những thập kỷ cuối của thế kỷ XX
Những thay đổi trong nửa cuối thế kỷ XX
Trong những thập kỷ cuối của thế kỷ XX, đã có những thay đổi nhằm giải quyết các vấn đề nợ nhanh chóng hơn, mặc dù vẫn thường gặp trễ và gây tốn kém cho các quốc gia nợ. Tuy nhiên, đến cuối thế kỷ XX, các chính phủ ngày càng vay nợ từ các nguồn tư nhân. Năm 2010, các nền kinh tế thu nhập thấp và trung bình nợ 46% nợ công từ các trái chủ tư nhân. Đến năm 2021, con số này đã tăng lên 61%.
Mặc dù Paris Club đã giảm bớt tầm quan trọng nhưng phương pháp của họ vẫn được áp dụng. Khi Thổ Nhĩ Kỳ gặp khó khăn vào năm 2002, họ đã thực hiện các cải cách chính sách và nhận được khoản vay từ IMF, nhanh chóng khôi phục tăng trưởng GDP. Trong khi đó, Argentina không thể đáp ứng các nghĩa vụ của mình, do đó nợ của họ phải được tái cấu trúc.
Tuy nhiên, ngày nay, Trung Quốc là một chủ nợ lớn khác và họ từ chối tham gia Paris Club. Các chủ nợ khác thường e ngại tham gia tái cơ cấu nợ nếu Trung Quốc không tham gia, vì họ có thể sẽ phải chịu toàn bộ nghĩa vụ trả nợ cho Trung Quốc. Sri Lanka và Zambia đã phải đối mặt với những chậm trễ trong việc giảm nợ, vì các chủ nợ Trung Quốc từ chối các điều khoản tái cơ cấu nợ được thỏa thuận tại Paris Club, mặc dù IMF đã ủng hộ các chương trình cải cách kinh tế liên quan.
Tình hình tài chính hiện tại
May mắn thay, tình hình tài chính của cả 2 nước đều không thu hút được sự chú ý của giới truyền thông và các chủ nợ tiếp tục cho vay ở các nước khác. Tuy nhiên, một số quốc gia, bao gồm Ai Cập, Lebanon, Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều nền kinh tế nhỏ hơn, tỷ lệ nợ so với xuất khẩu và nợ so với GDP cao. Tại Lebanon, nợ nước ngoài đạt 603% kim ngạch xuất khẩu và 381% tổng thu nhập quốc dân năm 2021.
Nếu các thị trường mới nổi quan trọng và các nước thu nhập thấp đồng thời phải đối mặt với lãi suất tăng và sự miễn cưỡng của các chủ nợ trong việc đảo nợ thì một cuộc khủng hoảng toàn cầu có thể sẽ nổ ra. Để tránh kịch bản này, một thỏa thuận quốc tế về cách hỗ trợ các quốc gia đang gặp khó khăn về nợ nần là cần thiết, qua đó cho phép IMF giải ngân nhanh và hiệu quả hơn.
– Theo bà Anne O. Krueger –
Anne O. Krueger là một chuyên gia kinh tế có kinh nghiệm, từng là Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới và Phó giám đốc điều hành của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Bà hiện đang là giáo sư nghiên cứu cao cấp về kinh tế quốc tế tại Đại học Johns Hopkins và đồng thời là một nghiên cứu viên hàng đầu tại Trung tâm Phát triển Quốc tế của Đại học Stanford.
Cập nhật tình hình thị trường đầu tư tại các trang tin của Reviewsantot:
- Website: https://reviewsantot.com/
- Fanpage: https://www.facebook.com/reviewsantot/