Mô hình cốc tay cầm là gì?
Mô hình cốc tay cầm trên biểu đồ giá của một chứng khoán là một chỉ báo kỹ thuật có hình giống như một chiếc cốc có tay cầm, trong đó chiếc cốc có dạng hình chữ “U” và tay cầm nghiêng nhẹ xuống dưới. Mô hình cốc tay cầm được xem là một tín hiệu giá tăng, với phần bên phải của mô hình thường có khối lượng giao dịch thấp hơn. Sự hình thành của mô hình có thể ngắn nhất là bảy tuần hoặc dài nhất là 65 tuần.
Một mô hình cốc tay cầm cho biết điều gì?
Kỹ thuật viên người Mỹ William J. O’Neil đã xác định mô hình cốc tay cầm (cup and handle, C&H) trong cuốn sách kinh điển năm 1988 của ông, “Cách kiếm tiền từ chứng khoán”, và sau đó bổ sung thêm các yêu cầu kỹ thuật thông qua một loạt bài viết đăng trên Investor’s Business Daily, tờ báo do ông sáng lập vào năm 1984. O’Neil đã thêm vào lý thuyết các thước đo khung thời gian cho từng thành phần của mô hình, cũng như mô tả chi tiết về các mức đáy tạo thành hình tròn mang lại hình dạng độc đáo của một cốc trà.
Khi một cổ phiếu hình thành mô hình này kiểm tra các mức đỉnh cũ, có khả năng cổ phiếu phải chịu áp lực bán từ các nhà đầu tư đã mua ở các mức đó trong thời gian trước; áp lực bán có khả năng khiến giá cổ phiếu củng cố và chuyển sang xu hướng giảm trong khoảng thời gian từ bốn ngày đến bốn tuần trước khi tăng cao hơn. Mô hình cốc tay cầm được xem là một mô hình giá tăng tiếp tục và được sử dụng để xác định các cơ hội mua.
Cần xem xét những điều sau đây khi phát hiện các mô hình cốc tay cầm:
- Chiều dài: Nhìn chung, cốc có đáy giống hình chữ “U” hơn và dài hơn mang lại tín hiệu mạnh hơn. Tránh những cốc có đáy hình chữ “V” sắc nhọn.
- Độ sâu: Lý tưởng nhất, cốc không nên quá sâu. Cũng cần phải tránh tay cầm quá sâu, tay cầm chỉ nên hình thành ở nửa trên của mô hình cốc.
- Khối lượng: Khối lượng sẽ giảm khi giá giảm và duy trì thấp hơn mức trung bình ở đáy cốc; sau đó khối lượng sẽ tăng lên khi cổ phiếu bắt đầu tăng cao hơn, quay trở lại để kiểm tra mức đỉnh trước đó.
Việc kiểm tra lại mức kháng cự trước đó không bắt buộc phải chạm hoặc tiến sát vài tick đến mức cao cũ; tuy nhiên, đỉnh của tay cầm càng xa mức đỉnh thì đột phá lại càng cần phải có biên độ đáng kể hơn.
Ví dụ về cách sử dụng mô hình cốc tay cầm
Hình ảnh dưới đây mô tả sự hình thành của một mô hình cốc tay cầm cổ điển. Đặt lệnh chờ để mua (buy stop) cao hơn một chút so với đường xu hướng phía trên của tay cầm. Việc khớp lệnh chỉ được thực thi nếu giá đột phá lên trên ngưỡng kháng cự của mô hình. Nhà giao dịch có thể gặp phải tình trạng trượt giá quá mức và bước vào một đột phá giả nếu sử dụng một lệnh vào quá táo bạo.
Ngoài ra, nhà giao dịch cũng nên đợi giá đóng cửa cao hơn đường xu hướng phía trên của tay cầm, sau đó đặt một lệnh giới hạn thấp hơn một chút so với mức đột phá của mô hình để khớp lệnh nếu giá thoái lui. Nhà giao dịch có nguy cơ bỏ lỡ giao dịch nếu giá tiếp tục tăng và không thoái lui trở lại.
Mục tiêu lợi nhuận
Một mục tiêu lợi nhuận được xác định trên mức đột phá của tay cầm một khoảng bằng khoảng cách giữa đáy cốc và mức đột phá.
Ví dụ: nếu khoảng cách giữa đáy cốc và mức đột phá của tay cầm là 20 điểm thì mục tiêu lợi nhuận được đặt cao hơn tay cầm của mô hình 20 điểm. Các lệnh dừng lỗ có thể được đặt dưới tay cầm hoặc bên dưới cốc tùy thuộc vào khả năng chấp nhận rủi ro của nhà giao dịch và biến động của thị trường.
Bây giờ chúng ta hãy xem xét một ví dụ trong thế giới thực bằng cách sử dụng cổ phiếu Wynn Resorts, Limited (WYNN). Cổ phiếu đã được niêm yết trên sàn giao dịch Nasdaq ở mức giá gần 13 USD vào tháng 10 năm 2002 và đã tăng lên 154 USD năm năm sau đó. Sụt giảm sau đó đã đẩy cổ phiếu xuống phạm vi cách hai điểm so với giá chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), vượt xa yêu cầu của O’Neil về một cốc không quá sâu trong xu hướng trước đó.
Làn sóng phục hồi sau đó đã đưa cổ phiếu lên mức đỉnh cũ vào năm 2011, gần 10 năm sau lần đầu tiên đạt mốc giá này. Tay cầm tuân theo kỳ vọng thoái lui cổ điển, tìm kiếm hỗ trợ ở mức thoái lui 50% theo hình tròn và trở lại mức đỉnh lần thứ hai sau 14 tháng. Cổ phiếu đã đột phá vào tháng 10 năm 2013 và tăng thêm 90 điểm trong năm tháng tiếp theo.
Hạn chế của mô hình cốc tay cầm
Giống như tất cả các chỉ báo kỹ thuật, mô hình cốc tay cầm nên được sử dụng cùng với các tín hiệu và chỉ báo khác trước khi đưa ra quyết định giao dịch. Đặc biệt với mô hình cốc tay cầm, những người sử dụng mô hình đã xác định được những hạn chế nhất định. Đầu tiên là có thể mất một thời gian khá dài để mô hình hoàn thành đầy đủ, điều này có thể dẫn đến các quyết định quá trễ.
Mặc dù một tháng đến một năm là khung thời gian điển hình để hình thành một mô hình cốc tay cầm, nó cũng có thể diễn ra khá nhanh hoặc khá chậm, có khi mất đến vài năm để hình thành, khiến mô hình trở nên mơ hồ trong một số trường hợp. Một vấn đề khác liên quan đến độ sâu của phần cốc trong hệ thống. Đôi khi cốc nông hơn có thể là một tín hiệu, trong khi những lần khác, cốc sâu có thể phát ra tín hiệu sai.
Đôi khi cốc cũng hình thành mà không có tay cầm đặc trưng. Cuối cùng, một hạn chế cũng tồn tại trên nhiều mô hình kỹ thuật khác là nó có thể không đáng tin cậy đối với các cổ phiếu có thanh khoản kém.
Mô hình cốc tay cầm là gì?
Mô hình cốc tay cầm là một chỉ báo kỹ thuật trong đó chuyển động giá của một chứng khoán tạo thành hình giống như một “chiếc cốc” theo sau bởi một mô hình giá có xu hướng giảm. Sụt giảm này, hay còn gọi là “tay cầm”, là tín hiệu cho một cơ hội để mua/long chứng khoán.
Khi phần này của mô hình giá kết thúc, chứng khoán có thể đảo ngược hướng đi và đạt mức cao mới. Thông thường, các mô hình cốc tay cầm rơi vào khung thời gian khoảng từ bảy tuần đến hơn một năm.
Mô hình cốc tay cầm có phải là một mô hình giá tăng không?
Một nguyên tắc chung là các mô hình cốc tay cầm là những mô hình giá tăng. Người tạo ra thuật ngữ này, William O’Neil, đã xác định bốn giai đoạn chính của mô hình giao dịch kỹ thuật này. Đầu tiên, khoảng một đến ba tháng trước khi mô hình “cốc” bắt đầu, một chứng khoán sẽ đạt mức cao mới trong xu hướng tăng.
Thứ hai, chứng khoán sẽ thoái lui, giảm không quá 50% mức đỉnh trước đó và tạo ra một đáy tròn. Thứ ba, chứng khoán sẽ phục hồi trở lại mức đỉnh trước đó, nhưng sau đó giảm xuống lại, tạo thành phần “tay cầm” của mô hình. Cuối cùng, chứng khoán lại đột phá, vượt qua mức đỉnh cũ với biên độ bằng độ sâu của điểm đáy cốc.
Làm thế nào để tìm thấy một mô hình cốc tay cầm?
Hãy xem xét một kịch bản trong đó một cổ phiếu đã đạt đỉnh sau một xu hướng tăng lớn đáng kể, nhưng sau đó đã điều chỉnh giảm gần 50%. Tại thời điểm này, một nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu, dự đoán rằng cổ phiếu sẽ tăng trở lại mức đỉnh trước đó.
Sau đó, cổ phiếu tăng trở lại, kiểm tra mức kháng cự ở đỉnh trước đó, rồi rơi lại vào xu hướng đi ngang. Trong giai đoạn cuối của mô hình, cổ phiếu vượt qua các mức kháng cự này, tăng vọt lên cao hơn 50% so với mức đỉnh cũ.
Phân tích mô hình cốc tay cầm
Hãy xem xét cơ chế thị trường của một kịch bản cốc tay cầm điển hình. Một đợt tăng mới tạo ra một mức đỉnh, và giá chuyển sang một giai đoạn điều chỉnh, chuyển các bộ dao động sức mạnh tương đối vào các chu kỳ bán khiến những người mua mạnh tay thoát khỏi vị thế. Những người mua mới sau đó vào vị thế ở mức thoái lui 38,6% hoặc 50%, kỳ vọng xu hướng tăng trước đó sẽ tiếp tục.
Chứng khoán sau đó bật lên và kiểm tra mức đỉnh, thu hút những người bán khống tích cực tin rằng một xu hướng giảm giá mới sẽ dẫn đến một đột phá giảm với đỉnh kép.
Việc đổi chiều phục hồi đó có thể khiến cổ phiếu kết thúc ở mức đỉnh cũ hoặc vượt quá nó một vài điểm rồi quay đầu đi theo hướng ngược lại và tiếp tục đi xuống vì nó bẫy hai nhóm người mua. Đầu tiên, những người mua tham gia sâu vào mô hình cảm thấy lo lắng vì họ đã đặt cược vào một đột phá không thành công.
Đồng thời, những người mua theo đuổi đột phá đã chứng kiến một khoản lợi nhuận nhỏ bốc hơi và buộc phải bảo vệ các vị thế. Cả hai nhóm hiện đều nhắm mục tiêu là thua lỗ hoặc lợi nhuận thấp hơn trong khi những người bán khống tự vỗ về mình vì đã hoàn thành tốt công việc.
Về cục diện đảo chiều
Cục diện lại một lần nữa đảo chiều khi sụt giảm dừng lại ở điểm cao của phạm vi giao dịch rộng, nhường chỗ cho hành động giá đi ngang trong phạm vi hẹp. Những người bán khống mất tự tin và bắt đầu mua bù vị thế, tiếp thêm vào động lực tăng giá trong khi những người mua mạnh tay sống sót sau đợt thoái lui mới nhất lấy lại sự tự tin.
Vào lúc này, các bộ dao động sức mạnh tương đối chuyển sang các chu kỳ mua mới, khuyến khích một nhóm người thứ ba chấp nhận rủi ro và mua vào. Một vòng phản hồi tích cực bắt đầu chuyển động, với việc giá tăng lên đến ngưỡng kháng cự, hoàn thành phần cuối cùng của mô hình và đột phá lên trên ngưỡng kháng cự trong một xu hướng tăng mạnh.
Phân tích cơ chế thị trường trên cho chúng ta biết rằng chúng ta có thể tìm kiếm mô hình C&H ở những nơi mà William O’Neil chưa bao giờ tưởng tượng ra, bao gồm cả biểu đồ 60 phút và biểu đồ hàng tháng bởi vì tâm lý đám đông thể hiện các đặc tính của phân dạng, phản ánh các hành vi cảm xúc đồng dạng trong các khung thời gian lớn hơn và nhỏ hơn.
Phân tích cũng cho thấy rằng mô hình không cần phải tạo đáy tròn miễn là có các yếu tố cấu trúc khác thu hút người mua mới trong khi những người bán khống không được khuyến khích và phải mua bù các vị thế bán khống của họ.
Với ý tưởng đó, chúng ta hãy cùng xem xét ba mô hình cốc tay cầm không trùng khớp với khuôn khổ cổ điển.
Mô hình cốc tay cầm nhiều năm
Wynn Resorts, Limited (WYNN) đã niêm yết trên sàn giao dịch Nasdaq ở mức giá gần năm năm sau đó. Sụt giảm sau đó đã đẩy cổ phiếu xuống phạm vi trong khoảng hai điểm so với giá chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), vượt xa yêu cầu của O’Neil về một cốc không quá sâu trong xu hướng trước đó.
Làn sóng phục hồi sau đó đã đẩy cổ phiếu lên lại mức đỉnh cũ vào năm 2011, gần bốn năm sau lần đầu tiên chạm đỉnh này. Tay cầm tuân theo kỳ vọng thoái lui cổ điển, tìm kiếm hỗ trợ ở mức thoái lui 50% theo hình tròn và trở lại mức đỉnh lần thứ hai sau 14 tháng. Cổ phiếu đã đột phá ngưỡng này vào tháng 10 năm 2013 và tăng thêm 90 điểm trong năm tháng tiếp theo.
Mô hình cốc với tay cầm kỳ lạ
Microsoft Corporation (MSFT) đã có hai mô hình cốc tay cầm phi truyền thống vào năm 2014. Cổ phiếu đã đạt đỉnh ở mức 41,66 USD vào tháng 4 và thoái lui 38,6% so với mức đỉnh. Giá đã tạo ra một đáy gồ ghề nhưng tròn ở mức đó và quay trở lại mức đỉnh vào tháng 6. Sau đó, cổ phiếu đã đi ngang trong một mô hình củng cố (hộp màu xanh đầu tiên) kéo dài hơn năm tuần, gần bằng một nửa thời gian để hoàn thành mô hình cốc.
Theo mô tả của O’Neil, tay cầm không được kéo dài hơn một phần năm đến một phần tư chiều dài của cốc. Tay cầm này trông không có gì giống với mô hình lý tưởng nhưng phục vụ cùng một mục đích, giữ giá gần mức đỉnh trước đó, loại bỏ những người bán khống và khuyến khích những người mua mới tham gia vào các vị thế.
Chứng khoán cuối cùng đã đột phá vào tháng 7 năm 2014, với xu hướng tăng bằng khoảng chiều dài của cốc trong một động thái được đo lường hoàn hảo. Đợt tăng giá đã thiết lập một mức đỉnh mới trước khi thoái lui giảm 50%, gần giống với mô hình cốc trước.
Cổ phiếu sau đó đi ngang trong một phạm vi mở rộng (hộp màu xanh thứ hai) trông không giống tay cầm cổ điển trong ba tuần tiếp theo rồi đột phá. Đợt tăng trưởng này đã không thể đạt được mục tiêu di chuyển lên cao hơn 50 USD, được tính bằng cách cộng thêm 4 điểm độ sâu của cốc vào mức kháng cự gần 46 USD.
Cốc tay cầm trong ngày
Mô hình cốc tay cầm 60 phút cung cấp một công cụ canh thời gian tuyệt vời khi nhà đầu tư tìm mua một xu hướng có quy mô lớn hơn mà giá vào vị thế với rủi ro thấp không hiển thị trên biểu đồ hàng ngày hoặc hàng tuần. Cổ phiếu Akamai Technologies, Inc. (AKAM) đã củng cố dưới mức 62 USD sau khi thoái lui xuống mức hỗ trợ chính tại đường trung bình động hàm mũ 200 ngày (EMA).
Cổ phiếu đã quay trở lại mức kháng cự vào đầu tháng 2 năm 2015 và giảm xuống thành một mô hình chữ nhật nhỏ với mức hỗ trợ gần 60,50 USD. Tay cầm hình chữ nhật này đã giữ vững trên mức thoái lui 38,6%, giúp phe chủ mua chiếm ưu thế và dẫn đến một đột phá vượt qua mục tiêu di chuyển đo được và tăng lên mức cao nhất trong 14 năm.
Điểm mấu chốt
Các yêu cầu khắt khe của William O’Neil đối với mô hình cốc tay cầm cách đây hơn 20 năm có thể được mở rộng thành nhiều kịch bản thị trường khác nhau trong nhiều khung thời gian. Cái nhìn rộng hơn này cho phép chúng ta chuyển sự chú ý từ định nghĩa tiêu chuẩn của mô hình cổ điển sang hướng tập trung hẹp vào tâm lý đám đông, nền tảng cho sức mạnh của mô hình trong việc dự đoán những đột phá lớn.
Và để tìm hiểu thêm, hãy xem khóa học phân tích kỹ thuật trên Investopedia Academy, bao gồm các video và nội dung tương tác để giúp bạn nhận ra các mẫu biểu đồ này và cải thiện kỹ năng giao dịch của mình.
- Kiến thức giao dịch khác tại đây